Rodos ve İstanköy adaları

Rodos ve İstanköy adalarının alınmasını müteakip, Kanuni Sultan Süleyman Tarafından yayınlatılmışdır. Vergiler ile ilgili düzenlemeleri içerir.



1) İskeleye müslümanlar gemi ile meta götürseler yüzde iki akçe vereler.

2) Ve mekulat cinsinden dahi yüzde ikişer akçe vereler.

3) ve kefere ki darü’l harbten olmaya, getürdükleri ve alıb gitdikleri meta’dan yüzde üçer akça gümrük vereler deyü defter-i atik kanunnamesinde kayd olunmuş.

4) yüzde dört akça hepsi içün hükm-ü şerif varit olmağın olminval üzere kabz olunur.

5) ve darü’l-harb (gemisi) dahi getürdükleri ve alıb gittikleri meta’dan anlar dahi yüzde dört akçe gümrük vereler.

6) ve kimsene gemi ile meta getürse bir miktarın çıkarub ve bir mikdarın çıkarmasa çıkardığı meta’ın gümrüğü verüb çıkmayan meta’dan gümrük alınmaya

7) ve bir gemiden bir geriye meta satılsa amma iskeleye çıkarılmasa nasıl gümrük vereler.

8) ve fuçı ile hamr gelse her fuçıdan kırk dokuzar akça gümrük ve onikişer akça şürb-ı hamr alına

9) ve limana gelen gemilerin küleklüsünden[1] bir filori dahi gerçek [2] alanlardan hallerine göre ya iki akçaya varınca resm-i liman deyü alına.

10) ve at gemisi ile geçen koyundan her koyuna birer akça gümrük alına.

11) ve sığıra dörder akça ve ata beşer akça ve ademden birer akça alına

12) ve cezireden kal’aya koyun gelse kapuda iki koyundan bir akça bac alına.

13) ve kuzu gelse dört kuzudan bir akça bac alına

14) ve haric-i kal’ada bir kimse bir kimseye koyun satsa iki koyuna bir akça ayak bacı alına.

15) nısfın satan ve nısf-ı aherin satun alan kimseye verer.

16) ve selhhanede koyun boğazlansa dört koyuna bir akça ve bir sığıra iki akça alına

17) ve haric-i kal’adan at yükü ile peynir ve un ve meyve ve sebze ve bazı bunlara benzer nesneler gelse kapuda at yüküne 2 akça bac alına baha?

18) seksen akça oldukda ve bazarda esir satılsa dört akça alandan ve dört akça satandan alınan

19) ve at satılsa 2 akça satandan ve 2 akça alandan alına

20) ve kefereden eğer haric-i sınır-u kal’a ve ger kal’a sınırundadır hasıl olan gallattan ve hububattan öşr-i şer’i alınub ve kanun üzere salariye alına.

21) ve bağlarında dahi öşür bedeli harac alınub ve bostanlarından ve bahçelerinden dahi hasıl-ı kıymete tutulub kıymetinin öşürü alına.

22) ve müslümanların bağlarından ki tapu yerleri ola ve kendüler ihya eylemiş olub kafirden satın alunmuş olmaya onlardan her dönümüne dörder akça alına

23) ve eğer kafirden alınmış mamur bağ ise kafirden alınan haraç alına.

24) ve hassa bağlarından ki mamur ola sülis olunub teslis miri içün ve sulisanı tasarruf edenler olub mutasarrıf ola ve bahçe ve bostanların ki mamur ola, hassa ola, anlar dahi kezalik hassa bağ gibidir.

25) ve gönülden [3] öşr alına

26) ve deştibani eğer tarlalarun ve ger bağlarındır bad-ı havaya müteallikdir kim tasarruf ederse in-dahi tasarruf ede

27) ve resm-i arusu müslümanların ve keferenin dul avratın otuzar akça ve bakireden altmış akça ve kovandan yüz akça ve canavardan iki sene bir akça gerü depildikde canavar başına birer akça alına.

28) ve hasıl-ı vaktinde emin olan kimsene haneden haneye birer tavuk alırmış ve ispence vaktinde kezalik minba’d alınmaya memnundur.

29) ve dağda bulunan kovad bad-ı havaya mütealliktir anın ile tasarruf eyler.

30) ve cezirelerde denize karib olan köyler viğla[4] beklemek kanundur.

31) Viğlanın her köyün yaluya karib bir yüksek yerde yeri olup üzerinde ol köy reayasından iki nefer adam bir gün bir gece beklerler. Derya tarafından her gemi kim şubeblü[5] ola görüecek köyden köye haber edüb ol saat kal’aya haber yetiştüreler tedariki ne ise ideler onat bekleyüp veya külliyen varmayanlarun haklarından geline

32) ve şol köyler ki yaluya[6] karib olmayanlar anlar kıl’ada bir cüz’i mühimm veya merammat vaki oldukda anlara tenbih ala gelüb muavenet edüb itmam oluna

33) bedeli viğla yılda onikişer gün hidmet edeler.

34) ve cezirede bir kimsene yeni gemi bina eylemelü olsa icazet olmayacak caiz değildir.

35) ve balık avlayanlar iskeleye getürüb satdıkda amile yüzde dört akça vere dahi ziyade vermeye.

36) ve tuz işleyenlere tuz verilmeyüp her kilesin ki Rodos kilesidir miriden dörder akça verile,

37) tuzcular götürüp anlara teslim eyledikde ve Hüdavendigar iskelesi kurbinde olan memlahdan gayri memlah işlemek memnudur, men oluna.

38) Tuz hacetleri oldukça gelüb kal’ada beylik anbardan narh-ı ruzi üzere alalar binbeşyüz dirhem 1 akçaya ve Marmaros boğazından işleyen at gemilerinden adamdan 1 akça ve atdan ve katırdan 5 akça ve eşekden ve sığırdan dörder akça ve koyundan keçiden birer akça ve hasıl olan rüsum teslis olunub sülisan miri içün zabt olunub ve sülis-i aher gemilerden hidmet eden at gemisi reislerinin ve sair gemicilerindir anlara verik deyü defter-i atik kanunnamesinde kayd olunmuş hala zikr olan teslis hükm-ü şerif ile merfu olub cemiisi hassayı hümuyan içün zabt olunur.

39) ve berat-ı alişan ile tımara mutasarrıf olan mirliva ve zuema ve sair erbab-ı tımar tasarruf ettikleri tımarda hariçden ve dahilden ziraat eden kimselerun aşarını şer-i şerif ve kanun-ı münif muktezalarınca sahib-i timar olub zabt eyleye hariçden sipahiler dahl ve taarruz eylemeyeler

40) tahriren fi evail-i şehr-i zilhicceti’ ş-şerife sene ihda ve elf (zilhicce 1001).




--------------------------------------------------------------------------------

[1] Kağlam sivri direkli büyük yelkenli gemiler.



[2] Küçük yelkenli gemi.



[3] Günlük tütsü için kullanılan bir çeşit ağaç sakızı.



[4] İtalyancadır. Dalyanlarda dikilen direğin başındaki tarassud mevkii, çanaklık (Kamus-ı Türki)



[5] Şüpheli



[6] Suyun yaladığı yer. Kıyı, sahil.

http://www.istankoy.org/documents/84.html