BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ(BOA)
Osmanlı Devleti kurulduğundan beri önemli bilgileri saklama fikri vardı. Milyonlarca belge; kese,sandık, çuval ya da torbalarda belli usullere göre saklanmıştı. Ancak modern anlamda arşiv ilk defa 1846’da Sadrazam Mustafa Reşid Paşa’nın emriyle HAZİNE-İ EVRAK’ın kurulmasıyla başladı. Bu kurum önce Hazine-i Evrak nezaretine,sonra Hazine-i Evrak Müdürlüğüne bağlanmış ve İmparatorluğun sonuna kadar bu şekilde devam etmiştir. Cumhuriyetin kurulması ile hazine-i evrak başbakanlık teşkilatı içine alınıp 1937’de adı “arşiv”e çevrilerek başbakanlık arşivi olmuştur.
100 milyonu aşkın belge ile dünyanın en büyük arşivlerinden biri olan Başbakanlık Osmanlı Arşivinde, Balkan savaşına kadar olan belgelerin tasnifi yapılmış ve araştırmaya açılmıştır.
Arşivin önemli bölümleri; Hatt-ı Humayun, İrade, Muallim Cevdet ve Kamil Kepeci bölümleridir. İstanbul Sultanahmet’tedir.
ARŞİVDE BULUNAN BELGELER VE DEFTERLER:
1. Divan sicilleri: Mühimme defteri.,Tevziat, Esnaf,Ahkam defteri,Vilayet defterleri (Adana, D.bakır,Erzincan, Cezayir, Halep, İstanbul, Şam, Bosna, Maraş)......İzn-i sefine defterleri, mukavele defterleri, gayr-ı müslim defterleri
2. Bab-ı asafi,Sadaret, nişancı, çeşitli divan kalemleri (divan defterleri)
3. Divan belgeleri (merkez evrakı)
4. Bab-ı ali defteri (buyruldu, ayniyat, nezaretler, giden-gelen, vilayetler)
5. Bab-ı defteri (muhasebe defterleri, mukataalar)
6. Tahrir kalemi defterleri (tapu tahriri)
7. Ali emiri tasnifi
8. Maliyeden müdevver defterler
9. Dahiliye nezareti defterleri
10. Diğer nezaretler
11. Yıldız tasnifi
TOPKAPI SARAYI ARŞİVİ
67 Sandık evrak/belge bulunmaktadır. Hazine-i Hassa ve Enderun kısımları çok kıymetlidir. Belgelerin en önemlileri Bab-ı ali belgeleridir. 1935’de yeni kütüphaneye taşınan arşivin tasnifine 1937’de Macar Arşiv uzmanı Fekete ile Afet İnan’ın ortak çalışmaları sonucu başlanmıştır.
Tasnif edilen defter (10.726) ve edilmekte olan belge (12.274) toplam sayı 200.000’i bulunmaktadır.
Arşivdeki en eski belge 1348 (Orhan Gazi zamanında ) en yeni belge 1922 tarihli saltanatın ilgasına ilişkin belgedir. Her padişahın dönemine ait belgeler bir aradadır.
GENEL KURMAY BAŞKANLIĞI ARŞİVİ(ATASE)
( Askeri Tarih ve Stratejik Etütler) 29 Mart 1916’da İstanbul’da Kurulmuştur.
6.567.059 adet belge vardır ve tamamı tasnif edilmiştir.
Belgelerin Dağılımı:
1) Özel Atatürk Bölümü
2) İstiklal Harbi Bölümü
.
Bu belgelerden 1.475.000'i Kurtuluş Savaşı'na aittir. 1911-1912 Balkan Harbine ait 390.000 belge vardır. 27 Mayıs ve 12 Mart dönemi belgeleri de bu arşivde bulunur.
3) Kırım “ “ (1853-56)
4) Osm-Rus. “ (1877-78)
5) Osm-İtalya “ (1913)
6) Osm- Yunan “ (1897)
7) Kore Harbi
8) I. Dünya Savaşı (1914-1918)
İlk Belge 20.11.1854 Kırım Harb’ine aittir. Son Belge 04.09.1974 Kıbrıs Barış Harekatına aittir.
Arşiv dosya-klasör usûlü ile çalışır ve gerekli belgeleri sağlayan tüm araştırmacılara açıktır.
DIŞ İŞLERİ BAKANLIĞI ARŞİVİ
1920’den günümüze kadar olan belgeleri kapsamaktadır. Dışişleri arşivinde 20-25 bin klasör ve kutu belge bulunmaktadır. ( Bu klasörler 2/3 milyon belge, 1000’den fazla orijinal mektup) tamamına yakını tasnif edilmiştir. Paris, Roma,Viyana büyükelçiliklerinde dış arşivler mevcuttur.
MİLLİ SAV. BAK. ARŞİVİ
Bu bakanlığın arşivi büyük ölçüde Gen. Kur. Baş. daki Harp Tarihli arşivlerinden başka Kara, deniz, hava ve Jandarma Gn. Komutanlığı arşivleri mevcuttur. En önemli kısmı deniz arşividir.
En eski belge 1912 yılına aittir. 1971’de Beşiktaş’a nakledilmiştir.
DİĞER ARŞİVLER
Cumhurbaşkanlığı Arşivi – Cumhuriyet dönemine ait belgeler vardır.
AÜ. Türk İnkılap Tarh. Ens. Arşivi- Milli Mücadele Dönemi belgeleri.
Tapu Kadastro Arşivi –Ank.’da Genel Müdürlükte bulunmaktadır.
Vakıflar Gn. Md. Arşivi- Ank.’da Genel Müdürlükte bulunmaktadır
Maliye Bakanlığı Arşivi – Ank’ da bulunmaktadır.
Belediye arşivleri – özellikle İst. belediyesi
Kütüphane arşivleri – Süleymaniye Kütüphanesi, Ali Emiri Kütüphanesi,Türk Tarih Kurumu, Millî Kütüphane, Banka ve sigorta arşivleri
Müzelerin Arşivleri, Özel arşivler
www.odevarsivi.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder