Buyruldı
Emretmek, ferman etmek, hükmeylemek manalarına gelen “buyurmak” mastarından alınan buyruldı tabiri Osmanlılarda vezir ve beylerbeyiler tarafından bir işin ne şekilde yapılacağı hakkında yare’sen ya da bir muamele üzerine derkenar suretiyle verilen talimatın adıdır. Herhangi bir iş hakkında “Şöyle yapılması emrolundu”yerine “Şöyle yapmak buyruldı”, “Babıâli’ye takdime müsareat edesiz deyu buyruldı”gibi emirlerin sonuna gelen bu özel tabirden dolayı veziriazam, vezir ve beylerbeyilerin emirnamelerine buyruldı denilmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu’nun sonuna kadar sadrazamların ya re’sen ya da bir muamele dolayısı ile mektubî kaleminden yazılan kâğıtlara buyruldı-ı sâmi adı verilmiştir.
Biti ( Bitik )
Osmanlılarda ferman, mektup ve berat karşılığı olarak kullanılan bir tabirdir. Biti tabirine XIV.-XV. yüzyıllara ait belgelerde rastlanmaktadır. II. Murat ve Sultan Fatih Mehmet’in verdikleri beratlarda Biti ferman ve nişan yerine kullanılmıştır. Arşiv vesikalarında Biti tabirinin Sultan Kanunî Süleyman zamanına kadar kullanıldığı anlaşılmaktadır
Arşın
Metrenin resmen kabulüne kadar kullanılmış olan ölçülerden birinin adı idi. Bu makamda “Zira” tâbiri de kullanılırdı. O zamanlar metreye “Zirâ-ı aşari” denirdi.
Türkiye’de yakın tarihe kadar kullanılmış olan arşın, üç çeşittir. Çarşı arşım 68 cm. olup kumaş ve benzerini ölçmek için kullanılır. Sekizde birine Urub, onaltıda birine de Kerah adı verilir.
78.8 cm. uzunluğunda olan mimar arşını, III.Selim zamanında değişikliğe uğradığından abanoz ağacından bir arşın yaptırıldı ve bu arşın esas alındı. Yarım arşına “Kadem” denir. Bu yeni arşın, 1869 tarihinde metre karşılığı olarak kabul edildi. Tanzimat’tan sonra, bu çeşitli arşınlar ve yabancı uzunluk ölçülerinin karışıklığa sebep olması üzerine resmî muamelelerde yem arşın kabul edildi. Türkiye’de 26 Mart 1931 tarihinde çıkan 1782 sayılı kanunla “metre” sistemi kabul edildi ve bu sistem 1933 tarihinden sonra uygulanmaya başlandı.
http://www.tarihmakaleleri.com/category/osmanli-lugati/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder